Jafnréttisstefna ME og áætlun

Jafnlaunastefna

Til að uppfylla skilyrði laganna og jafnlaunastefnunnar er ákveðið verklag viðhaft við launaákvarðanir innan stofnunarinnar sem hefur það að markmiði að tryggja heildarsýn yfir laun, stöðugar umbætur á launakerfinu, skjalfestingu launamála, eftirlit með kynbundnum launamun og viðbrögðum sem felast í því að leiðrétta kynbundinn launamun tafarlaust komi hann í ljós. Kynbundinn launamunur er sá óútskýrði munur á launum karla og kvenna sem eftir stendur þegar tekið hefur verið tillit til þeirra þátta sem ákvarða laun starfsmanna ME hverju sinni.

Menntaskólinn á Egilsstöðum starfar eftir íslenska jafnlaunastaðlinum ÍST85:2012.

Skólinn einsetur sér að fylgja þeim jafnlaunamarkmiðum sem sett hafa verið. Rýnifundir stjórnenda munu fara fram ár hvert þar sem farið er yfir markmið og stefnu jafnlaunakerfisins og gerð innri úttekt. Þar skapast tækifæri til umbóta og breytinga ef þörf er á. Jafnlaunakerfið er hluti af starfsemi skólans og verður hluti af árlegri umbótaáætlun hans.

Kerfinu er viðhaldið og markmiðin og stefnan ítrekað endurskoðuð og bætt ef þurfa þykir. Markmið jafnlaunakerfisins er að nýta hæfni, krafta og kunnáttu starfsfólks til fulls án þess að kynbundinn mismunur eigi sér stað. ME leggur sig fram um að nýta til jafns þá auðlegð sem felst í menntun, reynslu og viðhorfum allra.

Stefnan var kynnt 27. september 2021 á kennarafundi.

Stefnan lögð til umsagnar fyrir skólanefnd

Við skólann starfar jafnréttisfulltrúi sem fylgir eftir jafnréttisstefnu skólans. Honum til aðstoðar er jafnréttisnefnd. Einnig er starfandi jafnlaunanefnd sem er mannauðsstjóra til aðstoðar við framfylgd jafnlaunastaðals.

Jafnréttisnefnd og jafnréttisfulltrúi

Í Menntaskólanum á Egilsstöðum starfar jafnréttisfulltrúi sem fylgir eftir stefnu skólans í jafnréttismálum og fylgist með þróun jafnréttismála innan sem utan skóla. Ráðið er í starf jafnréttisfulltrúa til tveggja ára að undangenginni auglýsingu innan skóla. Jafnréttisnefnd starfar með jafnréttisfulltrúanum og er honum ráðgefandi varðandi jafnréttismál. Fulltrúar starfsfólks í jafnréttisnefnd eru kosnir á skólafundi ár hvert. Í nefndinni sitja tveir nemendur af mismunandi kynjum og tveir starfsmenn, einnig af mismunandi kynjum, ásamt jafnréttisfulltrúa sem sinnir formennsku. Fulltrúar nemenda eru tilnefndir af Nemendaráði ME. Nemendur koma einungis að þeim málum sem snerta málefni þeirra beint.

Helstu verkefni jafnréttisnefndarinnar eru að:

• Endurskoða reglulega jafnréttisstefnu skólans
• Sjá til þess að lögum um jafnréttismál innan skólans sé fylgt sbr. Lög um jafna stöðu og jafnan rétt kynjanna nr. 150/2020
• Hafa eftirlit með að farið sé eftir lögum og reglum um jafnréttisáætlun m.a. með því að safna upplýsingum og birta reglulega um stöðu jafnréttismála í skólanum
• Vera til ráðgjafar við gerð aðgerðaáætlunar um að rétta hlut kynja þar sem það á við
• Fylgjast með verkefnum innan skólans sem kveðið er á um í aðgerðaáætlun
• Hafa yfirsýn yfir lög og reglur stjórnvalda um jafnréttismál kynjanna og fylgjast með breytingum á þeim
• Vera ráðgefandi um fræðslu um jafnréttismál og koma á framfæri hugmyndum sem stuðla að auknu jafnrétti
• Skoða og meta árangur aðgerðaáætlunar og kynna á skólafundi
• Jafnréttisfulltrúi er boðaður á fundi jafnlaunanefndar eftir þörfum

Jafnréttisfulltrúi tekur árlega saman greinargerð um jafnréttisstarf skólans og skilar skólameistara.

Launajafnrétti

Launaákvarðanir eiga að byggja á kjarasamningum og því skal starfsfólk án tillits til kyns fá greidd jöfn laun fyrir sömu eða jafnverðmæt störf. Gæta skal að kynferði hafi ekki áhrif á röðun starfa til launa samkvæmt stofnanasamningum. Starfsmenn skulu njóta sömu réttinda hvað varðar lífeyris-, orlofs- og veikindarétt og önnur starfskjör eða réttindi sem metin eru til fjár, samanber lög nr. 150/2020. Rök fyrir launamun skulu ávallt vera málefnaleg. 

Laus störf

Samkvæmt jafnréttislögum skulu atvinnurekendur vinna markvisst að því að jafna stöðu kynja á vinnumarkaði og stuðla að því að störf flokkist ekki í sérstök kvenna- og karlastörf. Sérstaklega er tekið á því að jafna hlut kynjanna í stjórnunar- og áhrifastöðum (150/2020). Menntaskólinn á Egilsstöðum leggur áherslu á að einstaklingum sé ekki mismunað vegna kynferðis við úthlutun verkefna, tilfærslu í starfi, tækifæri til að axla ábyrgð og framgang í starfi.

Starfsmannastefna, starfsaðstæður og samræming fjölskyldulífs og atvinnu

Jafnréttissjónarmið og leiðir til að vinna að jafnri stöðu kynjanna verði virkur þáttur í starfsmannastefnu skólans. Í starfsmannastefnunni skal taka mið af kynjasjónarmiðum og gera starfsmönnum kleift að samræma vinnu og fjölskyldulíf t.d. með sveigjanlegum vinnutíma, hlutastörfum eða annarri vinnuhagræðingu eftir því sem við verður komið. Einnig skal taka mið af jafnrétti þegar fjallað er um líðan starfsfólks á vinnustað og starfsanda.

Jafnréttisáætlun og starfsmannastefna skólans skulu vera samhljóma í þeim atriðum sem varða jafnréttismál.

Starfsþjálfun og endurmenntun

Samkvæmt lögum 150/2020 12. grein skal starfsfólk hafa sömu möguleika til endurmenntunar og starfsþróunar óháð kyni.

Kynbundið ofbeldi, kynferðisleg og kynbundin áreitni

Kynbundið ofbeldi, kynferðisleg og kynbundin áreitni er ekki liðin í ME. Samkvæmt 14. gr. jafnréttislaga (150/2020) skulu stjórnendur grípa til sérstakra ráðstafana til að koma í veg fyrir að starfsfólk og nemendur verði fyrir kynbundnu ofbeldi, kynbundinni og kynferðislegri áreitni og ofbeldi á vinnustaðnum og í skólanum. Skv. 2. gr. jafnréttislaga (150/2020) er kynbundin áreitni skilgreind sem hegðun sem tengist kyni þess sem fyrir henni verður, er í óþökk viðkomandi og hefur þann tilgang eða þau áhrif að misbjóða virðingu viðkomandi og skapa aðstæður sem eru ógnandi, fjandsamlegar, niðurlægjandi, auðmýkjandi eða móðgandi fyrir viðkomandi. Kynferðisleg áreitni er hvers kyns kynferðisleg hegðun sem er í óþökk þess sem fyrir henni verður og hefur þann tilgang eða þau áhrif að misbjóða virðingu viðkomandi, einkum þegar hegðunin leiðir til ógnandi, fjandsamlegra, niðurlægjandi, auðmýkjandi eða móðgandi aðstæðna. Kynbundið ofbeldi er ofbeldi á grundvelli kyns sem leiðir til eða gæti leitt til líkamlegs, kynferðislegs eða sálræns skaða eða þjáninga þess sem fyrir því verður, einnig hótun um slíkt, þvingun eða handahófskennda sviptingu frelsis, bæði í einkalífi og á opinberum vettvangi.

Allir starfsmenn og nemendur eiga rétt á því að komið sé fram við þá af virðingu og þeir sæti ekki kynbundnu ofbeldi, kynferðislegri og kynbundinni áreitni, einelti né öðru ofbeldi. Verði starfsmaður eða nemandi fyrir kynbundnu ofbeldi, kynferðislegri og kynbundinni áreitni eru þeir hvattir til að láta skólameistara, jafnréttisfulltrúa eða annan stjórnanda skólans vita. Bregðast skal stax við og vinna slík mál eftir stefnu og viðbragðsáætlun ME vegna eineltis, kynferðislegrar áreitni, kynbundinnar áreitni, ofbeldis og fleira.

Fræðsla um jafnrétti

Nemendur fái fræðslu um jafnréttismál og þeim bent á leiðir til að koma auga á og vinna gegn hvers konar misrétti. Hvetja skal nemendur til að kanna námsleiðir og hlutverk sem ekki eru „dæmigerð“ fyrir kynin og draga menningarbundin kynhlutverk í efa m.a. með náms- og starfsráðgjöf sem allir nemendur skólans skulu eiga aðgang að. Hvetja skal kennara til að skoða námsefni sitt t.d. með tilliti til úreltra staðalmynda og að aðeins sé gert ráð fyrir gagnkynhneigð.

Jafnrétti í skólastarfi

Gæta skal að samþættingu kynjasjónarmiða í kennslu og stuðla að sjálfsvirðingu og sjálfstæði óháð kyni. Grunnþættir aðalnámskrár: jafnrétti, læsi, sjálfbærni, heilbrigði og velferð, lýðræði og mannréttindi og sköpun eiga að endurspeglast í starfsháttum skólans, samskiptum og skólabrag. Mikilvægt er að allir séu virkir og fái notið sín í skólasamfélaginu óháð kyni, þjóðerni, kynhneigð, fötlun eða öðrum aðgreinandi þáttum. Jafnrétti skal vera sýnilegt í öllu skólastarfi. Velja skal fjölbreyttar kennsluaðferðir og kennsluefni þar sem þess er gætt að vitna í heimildir sérfræðinga af mismunandi kyni eftir því sem tök eru á. Haft sé í huga að áhugamál kynjanna eru oft ólík og að í ákveðnum greinum gengur ákveðnu kyni betur en öðru. Starfsfólk sé fyrirmyndir og stuðli að jafnrétti í orði og verki.

Eftirfylgni og endurskoðun

Eftirfylgni jafnréttisáætlunar er í höndum skólameistara og jafnréttisfulltrúa og nefndar. Einnig eru einstaka þættir í höndum ýmissa starfsmanna sem eru gerðir ábyrgir fyrir sínum þáttum. Til að mynda hefur mannauðsstjóri ábyrgð á jafnlaunamálum, hver kennari ber ábyrgð á sinni kennslu og námsefni þó hvatningin komi frá skólameistara og jafnréttisnefnd.

Gildistími jafnréttisstefnu og áætlunar er frá samþykkt jafnréttisstofu haustið 2021 fram að hausti 2024. Endurskoðun fram haustið 2024.

Stefnan og áætlun kynnt á starfsmannafundi í janúar 2022 og kynnt skólanefnd.

 Aðgerðaáætlun 2021-22

• Könnun verður lögð fyrir kennara um fyrirkomulag jafnréttisfræðslu í áföngum haustið 2021
• Haldið verður námskeið fyrir starfsfólk um jafnréttismál – næst haust 2021 eða vor – gott að nota starfsdaga til slíks
• Haldið verður áfram með jafnréttisþemadaga árlega – næst nóvember 2021
• Viðhald jafnlaunakerfis og áframhaldandi staðfesting á vottun jafnlaunamála.
• Kynna jafnréttisstefnu og -áætlun, jafnlaunastefnu og viðbragðsáætlun eineltis- og ofbeldismála árlega – haust 2021 og vor 22 og hafa þær sýnilegar á heimasíðu.
• Taka saman tölfræðilegar upplýsingar um kynjahlutfall í störfum innan skólans og setu í nefndum – næst vor 2022